Karel de Grote Hogeschool
Voor kleuters bestaat het extra aanbod vaak uit fietsen, dansen of gevulde speelgoedbakken. Voor de leerlingen uit de lagere school zijn er georganiseerde wedstrijden zoals voetbal, basketbal, knikkeren, muzische activiteiten, schaken, knutselen, ICT, yoga, of een maandelijkse 'rollerdag' waar kinderen kunnen spelen met skateboarden, steps, rolschaatsen, ...
In heel wat scholen zijn er speelkoffers beschikbaar of wordt er geëxperimenteerd met een speelplaatswinkel.
Meestal zijn het leraren die de activiteiten organiseren of die toezicht houden tijdens de activiteiten.
In basisschool Sleutelhof in Rumst organiseert het lerarenteam PLU-tijd tijdens de middag. PLU staat voor paraplu. Leraren brengen een grote paraplu mee naar de speelplaats om een keuze-aanbod te tonen. Dat bestaat uit sporten (voetballen, basketballen), dans, knutselen en wandelen. Leraren doen dit vrijwillig. Soms is het aanbod maar voor één graad toegankelijk.
Het Sleutelhof heeft een buitenklas waar boekenkastjes hangen. Kinderen mogen hun boek mee naar buiten nemen en kunnen dat boek in hun boekenkastje leggen wanneer ze willen gaan spelen. Zo geraken de boeken niet verloren. Kinderen mogen tekengerief meebrengen tijdens de middagspeeltijd en tekenen op de speelplaats.
Een uitleendienst op school
Nogal wat scholen experimenteren met een speelplaatswinkel of speelgoeduitleendienst op school tijdens de middagpauze. Even vaak ondervinden scholen problemen met deze uitleendienst: materiaal geraakt verloren of kwijt, kinderen maken materiaal stuk of het enthousiasme van de leraren die ermee startten, verwatert.
Nochtans biedt zo’n speelgoedwinkel veel mogelijkheden om het speelplezier op de speelplaats te vergroten.
Vier tips om je uitleendienst duurzaam aan te pakken
- Stel een leraar of ander personeelslid verantwoordelijk voor de organisatie en opvolging van de uitleendienst. Geef deze persoon uren om daaraan te besteden.
- Maak heldere afspraken over de werking. Laat de leerlingen mee nadenken over afspraken over respectvol gebruik van materiaal, over hoe uitlenen, en over het opruimen van materiaal.
- Schakel leerlingen in om de uitleendienst te bemannen.
- Geef niet op!
Welk materiaal voorzie je in de uitleendienst?
- Laat de leerlingen(raad) mee nadenken over materialen.
- Laat je inspireren door de speelkoffers van MOEV.
- Zorg voor variatie in spelmogelijkheden.
Duurzaam speelmateriaal hoeft niet duur te zijn. Weet je welk soort materiaal je wil aanbieden? Doe een oproep bij ouders om dat materiaal te verzamelen. Breng een bezoekje aan de kringwinkel of kijk op tweedehandssites.
In basisschool Mater Dei Driehoek in Brasschaat organiseren ze al een hele tijd een uitleendienst tijdens de middagspeeltijd. De directeur vertelt:
Dat is het zesde en het vijfde leerjaar die dat bemannen. Die zitten achter een tafeltje en de kinderen van de andere klassen die mogen daar speelgoed komen vragen. Er hangt op de speelplaats een groot bord met fotootjes van wat er allemaal is en dan kunnen ze daar kiezen, en dan aan die leerlingen zeggen: ‘we willen dat of dat ontlenen’. De naam van de kinderen wordt dan opgeschreven. We hebben daar afspraken over: iedereen die iets leent is daar verantwoordelijk voor en die moet ook zorgen dat dat terug komt.
En dat werkt goed?
Meestal wel. Niet altijd want soms klagen die leerlingen van ’t zesde dat ze op de speelplaats nog spullen moeten gaan oprapen als het al gebeld is. Maar je weet wie dat had en dan kan je die kinderen daarop aanspreken of die klas want soms is dat ook een klas. En dat gaat dan weer terug beter.
En zijn dat enkele leerlingen die dat vast doen of is dat een soort van beurtrol?
Dat is een beurtrol.
Is dat iets dat zij leuk vinden om te doen? Vind je daar genoeg kandidaten voor?
Er zijn ook kinderen die dat niet zo leuk vinden en de juf van ’t zesde bespreekt dat dan in haar klas. Er zijn er ook die dat heel leuk vinden, dan doen die dat wat meer.
Waar is die uitleendienst?
Wij hebben een heel klein lokaaltje dat was vroeger een spreeklokaaltje en daar staat dat in, dat is vlak aan de deur van de speelplaats. Dat is met schabben en met rekken waar al dat speelgoed in verschillende bakken ligt, allemaal gelabeld zodat ze dat ook netjes en zelfstandig kunnen opruimen zonder dat daar iemand bij is.
En u zei al rolschaatsen bijvoorbeeld maar welk materiaal zit daar nog in?
Een pingpongtafel maar met mooi weer blijft die gewoon buiten staan, jongleermateriaal, ballen die aan een ringetje hangen dat je aan je been kan hangen en over springen, stelten, balletjes, doekjes, werpdoekjes…
In de Speelvogel in Deurne ondervond de uitleendienst problemen met kinderen die materiaal stuk maakten. De directeur vroeg aan elke klas om één actie te bedenken om beter om te gaan met het materiaal.
Spelen met loose parts
Loose parts zijn materialen met een open einde. Het is materiaal dat kinderen kunnen gebruiken om zelf in te vullen wat ze ermee doen. Ze kunnen het verzamelen, vastpakken, verplaatsen en ontdekken. Het gaat niet om klassiek speelgoed maar om materiaal waarmee ze kunnen experimenteren: buizen, dozen, bakken, planken, …. Dat soort materiaal bevordert zelfgestuurd spelen.
Misschien gebruik je al loose parts in je kleuterklassen. Maar ook tijdens de middagspeeltijd kan spelen met los materiaal het spel van kinderen verrijken.
In plaats van een uitleendienst, of aanvullend op een uitleendienst, kan je ervoor opteren om in te zetten op loose parts play.
Basisschool De Palster in Moerbeke-Waas zet in op een groene, natuurlijke en activerende speelplaats. Ze werkten een speelplaatsvisie uit en laten kinderen spelen met loose parts. Laat je inspireren door het filmpje dat ze maakten. En lees zeker ook hoe ze het aanpakten in deze blogpost.
TIP
Meer lezen en weten over loose parts play? Je vindt er alles over op deze website. Bij Speelmakers kan je vorming volgen over loose parts play. Ze kunnen jouw school ondersteunen om een traject op te zetten en je kan er loose parts pakketten kopen.