Karel de Grote Hogeschool
De maaltijd is een manier om sociale relaties vorm te geven en een dagritme aan te bieden. Ook schooldagen krijgen dankzij middagpauzes een ritme. Op basisscholen (kleuter- en lagere scholen) ervaren veel kinderen de middagpauzes echter negatief. Dat merkten we tijdens observaties in vorige en huidige onderzoeksprojecten, tijdens stagebezoeken en in gesprekken met directeurs, leraren en ouders.
Het weinige onderzoek dat over dit thema gepubliceerd werd, wijst in dezelfde richting. Ook beleidsmatig is de middagpauze ‘de vergeten uithoek van het onderwijs’. Decretaal zijn scholen niet verplicht om middagopvang te voorzien. In de praktijk ervaren ze de organisatie vaak als lastig en hebben ze weinig expertise en handvatten om op terug te vallen.
In dit multidisciplinair onderzoek wilden we deze leemte opvullen. We onderzochten hoe basisscholen tot een kwaliteitsvolle middagpauze kunnen komen.
We zetten hierin de volgende onderzoeksstappen:
- We gingen aan de hand van een survey na hoe scholen hun middagpauze organiseren.
- We bezochten inspirerende voorbeelden om een helder in beeld te krijgen hoe kwaliteitsvolle middagpauzes vorm kunnen krijgen.
- We onderzochten in drie basisscholen via belevingsonderzoek bij kinderen, en via observaties, interviews en focusgesprekken met directeur, leraren, andere toezichthouders en ouders hoe de verschillende betrokkenen de middagpauze beleven en ervaren.
- We organiseerden in diezelfde scholen een kleinschalig actie-onderzoek waarin de scholen acties bedachten en uitvoerden om hun middagpauze aangenamer te maken.
We herwerkten de onderzoeksresultaten tot bruikbaar materiaal voor scholen. Deze website is hiervan het resultaat.
Dit onderzoek liep van januari 2020 tot december 2022 en is een samenwerking tussen de onderzoekscentra Pedagogie in Praktijk en Toekomstgedreven Onderwijs.
Contact
- Financiering: Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek (PWO)
- Duur onderzoek: 1/1/2020 – 31/12/2022
- Medewerkers: Leen Dom & Linde Van Reusel
- Projectpartners:
- Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs (CEGO – KULeuven)
- Stad Antwerpen - Onderwijsnetwerk Antwerpen
- Klasse
- Gezinsbond
Colofon
Idee en concept website: Leen Dom en Linde Van Reusel
Technische ondersteuning voor het maken van de website: acolad
Foto's: Greet Van Opstal
Referentie: Dom, L., Van Reusel, L. (2023). Refters en Speelplaatsen. Een onderzoek naar de organisatie en beleving van middagpauzes in de basisschool. Antwerpen: Karel de Grote Hogeschool
Met dank aan
Dit onderzoek kwam er niet zonder slag of stoot. Net na het versturen van onze online vragenlijsten, werd de algemene lockdown afgekondigd en gingen de Vlaamse basisscholen op slot. Ook nadien was Corona erg aanwezig tijdens ons onderzoek: scholen hadden andere besognes dan hun middagpauze. Des te dankbaarder zijn wij dat we toch zoveel medewerking hebben gekregen.
Heel veel dank aan de directeurs van de proeftuinscholen om ons toe te laten jullie werking te leren kennen en veranderen: Dominique, Kylie, Marva, Rita, Sofie en Tine.
Dank aan de leraren, middagbegeleiders, kinderen en ouders van de scholen waar we mochten komen.
Ook veel dank aan de directeurs van de Tinteltuin, Hippo's Hof, De Mostheuvel, Mater Dei Driehoek, de Zonnebloem, Sint Lutgardis en Sternschanze.
Bijzondere dank aan Jonathan van Dokata om ons te inspireren.
Dank aan Sarah die het zag zitten om het ondersteuningstraject in de Speelvogel vorm te geven. Je gaf ons heel waardevolle inzichten mee.
Dank aan Greet, de fotografe, om ons zo enthousiast van mooie en sprekende foto's te voorzien.
Dank aan de leden van de resonansgroep: Anja, Bart, Dorien, Eva, Guy, Hilde, Jan, Jill, Jonathan, Jos, Joyce, Kris, Leen, Leen, Lien, Marleen, Mieke, Myrthe, Rijn.
Dank aan Jelle, voormalig hoofd van het onderzoekscentrum Groeikracht in Onderwijs om ons bij het eerste deel van het onderzoek te ondersteunen. Dank aan Haydee voor de opvolging bij het einde.
Dank aan Dietlinde, hoofd van het onderzoekscentrum Pedagogie in Praktijk voor het mee nadenken en nalezen, de betrokkenheid en de steun.
Dank aan Birgit die vanuit de dienst Maatschappelijke Dienstverlening van de hogeschool ons onderzoek geïnteresseerd opvolgde.
Dank aan Fleur voor de ondersteuning bij het maken van de website.
Dank aan Elle voor het maken van de figuren.
Dank aan Sandra, Rijn, Sabine en Mieke om mee na te denken over beleidsaanbevelingen.
Dank aan Heidi voor het nakijken en aanvullen van het wetgevend kader.
Dank aan onze collega's voor hun interesse, voor hun feedback en vragen. In het bijzonder dank aan An en Nathalie.
Dank aan de Karel de Grote Hogeschool om ons de mogelijkheid te bieden om dit onderzoek uit te voeren.